Trudno w to uwierzy\u0107, ale jeszcze pi\u0119\u0107dziesi\u0105t lat temu mo\u017cna by\u0142o z Roz\u00f3g dojecha\u0107 kolej\u0105 do Spychowa, \u0141om\u017cy, Kolna a nawet Ostro\u0142\u0119ki. Dzi\u015b po w\u0105skotorowej kolejce, cz\u0119sto nazywan\u0105 \u201ekurpiowsk\u0105 strza\u0142\u0105\u201d, pozosta\u0142o niewiele \u015blad\u00f3w. Mimo to \u017cyje ona nadal w pami\u0119ci wielu mieszka\u0144c\u00f3w naszego powiatu.<\/strong><\/p>\n

$\"\"$ <\/a>
Wagon u\u017cywany do realizacji po\u0142\u0105cze\u0144 m.in. do Spychowa, dzi\u015b mo\u017cemy obejrz\u0119c w Muzeum Kolei W\u0105skotorowej w Sochaczewie<\/p><\/div>\n
PUPY – ROZOGI<\/strong><\/p>\n
Pierwszym powsta\u0142ym odcinkiem kolejki by\u0142a linia \u0142\u0105cz\u0105ca Spychowo (Puppen) z le\u017c\u0105cymi w\u00f3wczas tu\u017c przy granicy z Rosj\u0105 Rozogami. Jej pocz\u0105tki si\u0119gaj\u0105 jeszcze okresu przed pierwsz\u0105 wojn\u0105 \u015bwiatow\u0105, gdy Niemcy, przewiduj\u0105c zbli\u017caj\u0105cy si\u0119 konflikt, rozbudowywali sie\u0107 kolejek transportowych. Zbudowana zosta\u0142a linia \u0142\u0105cz\u0105ca Rozogi, Faryny z lini\u0105 normalnotorow\u0105 E\u0142k \u2013 Szczytno na stacji w Spychowie. Jej g\u0142\u00f3wnym zadaniem by\u0142 transport drewna z okolicznych las\u00f3w oraz przew\u00f3z t\u0142ucznia, kt\u00f3ry wykorzystywano do budowy przebiegaj\u0105cej wzd\u0142u\u017c linii kolejowej drogi. Do jej budowy wykorzystano uk\u0142ady torowisk Decauville\u2019a. Zaprezentowane na \u015awiatowej Wystawie Techniki w Pary\u017cu w 1887 roku przez tego francuskiego in\u017cyniera rozwi\u0105zanie mia\u0142o wiele zalet. Torowisko o rozstawie szyn 600 mm cz\u0119sto budowano z gotowych prz\u0119se\u0142, co znacznie przyspiesza\u0142o prace. Poza tym koleje w\u0105skotorowe by\u0142y znacznie ta\u0144sze w budowie i eksploatacji. Na zmniejszenie koszt\u00f3w budowy wp\u0142ywa\u0142 mi\u0119dzy innymi mniejszy prze\u015bwit szyn, kt\u00f3ry zajmowa\u0142 mniejsz\u0105 powierzchni\u0119 grunt\u00f3w, kt\u00f3re trzeba by\u0142o wykupi\u0107. Tabor, jakim by\u0142y obs\u0142ugiwane po\u0142\u0105czenia, tak\u017ce by\u0142 o wiele mniejszy i prostszy w konstrukcji ni\u017c w przypadku tradycyjnych kolei. W samych Rozogach zbudowano dodatkowo niewielk\u0105 parowozowni\u0119 mieszcz\u0105c\u0105 prawdopodobnie dwie lokomotywy. G\u0142\u00f3wnym o\u015brodkiem ca\u0142ej sieci by\u0142 oczywi\u015bcie Myszyniec, w kt\u00f3rym zbudowano sze\u015bciostanowiskow\u0105 lokomotywowni\u0119 wraz z rozbudowanymi warsztatami (parowozownie istnia\u0142y tak\u017ce w Kolnie (1 stanowisko) i w Grabowie (4 wraz z warsztatami). Wszelkiego rodzaju obiekty in\u017cynieryjne na linii zbudowano g\u0142\u00f3wnie z drewna, kt\u00f3rego by\u0142o pod dostatkiem w okolicznych lasach. Ca\u0142a sie\u0107 kolei w\u0105skotorowych mia\u0142a trzy stacje styczne z kolejami normalnotorowymi, gdzie mo\u017cna by\u0142o dokonywa\u0107 za\u0142adunk\u00f3w towar\u00f3w. By\u0142y to: Spychowo, Grabowo i Kolno.<\/p>\n
POCZ\u0104TKI ODCINKA ROZOGI-MYSZYNIEC<\/strong><\/p>\n
Dalszy rozw\u00f3j kolejki w\u0105skotorowej mia\u0142 miejsce w okresie pierwszej wojny \u015bwiatowej. W 1914 roku dwie armie rosyjskie zosta\u0142y pokonane w bitwie pod Tannenbergiem przez wojska niemieckie. Wycofuj\u0105ce si\u0119 oddzia\u0142y rosyjskie utworzy\u0142y now\u0105 lini\u0119 obrony na linii jezior augustowskich i dawnej granicy mi\u0119dzy zaborami. Kolejna ofensywa niemiecka przeprowadzona na pocz\u0105tku 1914 roku zako\u0144czy\u0142a si\u0119 rozbiciem wojsk rosyjskich i wzi\u0119ciem do niewoli ponad 100 tysi\u0119cy \u017co\u0142nierzy. Linia frontu kolejny raz si\u0119 przesun\u0119\u0142a na p\u00f3\u0142nocny wsch\u00f3d, opieraj\u0105c si\u0119 tym razem o rzeki Biebrz\u0119 i Narew. Wojna manewrowa przerodzi\u0142a si\u0119 w typowe dzia\u0142ania pozycyjne. Przy tak drastycznym rozci\u0105gni\u0119ciu linii transportowych i braku odpowiednich szlak\u00f3w komunikacyjnych na zaj\u0119tych terenach, szybko pojawi\u0142y si\u0119 k\u0142opoty z dowozem odpowiednich ilo\u015bci zaopatrzenia dla wojsk frontowych. Podj\u0119to wi\u0119c decyzj\u0119 o budowie kolejek polowych, kt\u00f3rych g\u0142\u00f3wnym zadaniem by\u0142by w\u0142a\u015bnie transport niezb\u0119dnego zaopatrzenia. Tym samym na rozkaz dow\u00f3dztwa niemieckiego przyst\u0105piono do budowy dw\u00f3ch kolejek polowych. Pierwsza z nich sw\u00f3j bieg rozpoczyna\u0142a w Wielbarku i przez Chorzele, Parciaki, Ostro\u0142\u0119k\u0119 bieg\u0142a do Czerwonego Boru. Ca\u0142\u0105 lini\u0119 wybudowano w bardzo szybkim czasie przekraczaj\u0105cym nieznacznie miesi\u0105c. W zwi\u0105zku z du\u017c\u0105 ilo\u015bci\u0105 transportowanych towar\u00f3w, jeszcze w tym samym roku zdecydowano si\u0119 na przekucie linii na standardowy rozstaw szyn. Druga linia mia\u0142a sw\u00f3j pocz\u0105tek w miejscowo\u015bci Rozogi (\u00f3wczesny Friedrichshof) i bieg\u0142a przez Myszyniec a\u017c do Grabowa w okolicach Ostro\u0142\u0119ki. W Myszy\u0144cu zbudowana zosta\u0142a odnoga do D\u0119b\u00f3w, gdzie linia rozchodzi\u0142a si\u0119 z jednej strony do Kolna, z drugiej do Morgownik (odcinek tej trasy zosta\u0142 w p\u00f3\u017aniejszym okresie przed\u0142u\u017cony do \u0141om\u017cy).<\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Spychowo 1920 r. Inauguracja po\u0142\u0105cze\u0144 pasa\u017cerskich<\/p><\/div>\n
KOLEJ TOWAROWA PRZERADZA SI\u0118 W PASA\u017bERSK\u0104<\/strong><\/p>\n
Zakres zada\u0144, kt\u00f3re spe\u0142nia\u0142a kolejka uleg\u0142 zmianie latem 1915 roku. Wtedy to w wyniku letniej ofensywy niemieckiej, front z Rosj\u0105 przesun\u0105\u0142 si\u0119 daleko na wsch\u00f3d. Tym samym kolejka przesta\u0142a dostarcza\u0107 materia\u0142y wojskowe, skupiaj\u0105c si\u0119 g\u0142\u00f3wnie na transporcie drewna i \u017cwiru niezb\u0119dnego do budowy okolicznych dr\u00f3g. Tereny, przez kt\u00f3re przebiega\u0142y linie by\u0142y na og\u00f3\u0142 bardzo s\u0142abo skomunikowane. Wynika\u0142o to zapewne w du\u017cej mierze z polityki rosyjskiej. W ten spos\u00f3b starano si\u0119 utworzy\u0107 pewien bufor zabezpieczaj\u0105cy przed ewentualnymi najazdami wroga. Na tych obszarach nie istnia\u0142y praktycznie \u017cadne utwardzone szlaki, za\u015b istniej\u0105ce dukty nie zapewnia\u0142y odpowiedniego komfortu i pr\u0119dko\u015bci podr\u00f3\u017cowania. Z ich piaszczystej powierzchni latem unosi\u0142y si\u0119 tumany py\u0142u, za\u015b wiosn\u0105 i jesieni\u0105 zamienia\u0142y si\u0119 w praktycznie nieprzejezdne b\u0142otniste bajora. Podj\u0119ta w sierpniu 1916 roku decyzja zarz\u0105dcy kolei zezwalaj\u0105ca na dopuszczenie do ruchu poci\u0105g\u00f3w przewo\u017c\u0105cych pasa\u017cer\u00f3w oraz utwardzenie niekt\u00f3rych dr\u00f3g wp\u0142yn\u0119\u0142y znacznie na o\u017cywienie tego regionu. Niestety bardzo szybko da\u0142 o sobie zna\u0107 prowizoryczny spos\u00f3b budowy samych torowisk. Budowane z zamys\u0142em jako tymczasowe, z wykorzystaniem tor\u00f3w patentowych, kt\u00f3re najcz\u0119\u015bciej wykorzystywane by\u0142y do budowania linii fortecznych, szybko zacz\u0119\u0142y ujawnia\u0107 r\u00f3\u017cnego rodzaju wady. Cz\u0119sto zdarza\u0142o si\u0119 nawet, \u017ce tory k\u0142adziono bezpo\u015brednio na pod\u0142o\u017cu, co w dalszej perspektywie wywo\u0142ywa\u0142o zjawisko tzw. pe\u0142zania toru. S\u0142u\u017cby torowe pr\u00f3bowa\u0142y w r\u00f3\u017cnoraki spos\u00f3b minimalizowa\u0107 zagro\u017cenie, mimo to stan torowiska nie pozwala\u0142 na uzyskiwanie zbyt du\u017cych pr\u0119dko\u015bci przewozowych, kt\u00f3re \u00f3wcze\u015bnie wynosi\u0142y oko\u0142o 11-12 km\/h.<\/p>\n
ROZOGI \u017b\u0104DAJ\u0104 PO\u0141\u0104CZE\u0143<\/strong><\/p>\n
Po zako\u0144czeniu pierwszej wojny \u015bwiatowej i odzyskaniu przez Polsk\u0119 niepodleg\u0142o\u015bci, kolejka w\u0105skotorowa zosta\u0142a przeci\u0119ta przebiegaj\u0105c\u0105 pomi\u0119dzy D\u0105browami a Rozogami granic\u0105. Tym samym licz\u0105ca w okresie wojny prawie 150 kilometr\u00f3w sie\u0107 kolejowa zosta\u0142a podzielona na dwa odcinki. Jeden z nich, licz\u0105cy oko\u0142o 120 kilometr\u00f3w przypad\u0142 Polsce, cz\u0119\u015b\u0107 niemiecka ograniczy\u0142a si\u0119 jedynie do licz\u0105cego oko\u0142o 16 kilometr\u00f3w po\u0142\u0105czenia pomi\u0119dzy Pupami a Rozogami. W pocz\u0105tkowym okresie po\u0142\u0105czenie to zosta\u0142o uznane za zb\u0119dne i nie uruchamiano na nim \u017cadnych poci\u0105g\u00f3w. Sytuacja zmieni\u0142a si\u0119, gdy na wniosek gminy Rozogi i licznych petycji okolicznych mieszka\u0144c\u00f3w, wojsko przekaza\u0142o kolejk\u0119 Sp\u00f3\u0142ce Akcyjnej Wschodniopruskich Kolei Lokalnych z siedzib\u0105 w Kr\u00f3lewcu. Do formalnego przej\u0119cia kolejki dosz\u0142o w czerwcu 1920 roku, za\u015b sama linia zosta\u0142a nazwana Ortelsburger Kleinbahn, czyli w\u0105skotor\u00f3wka szczycie\u0144ska.<\/p>\n
PUPY \u2013 ROZOGI W OKRESIE MI\u0118DZYWOJENNYM<\/strong><\/p>\n
Po\u0142\u0105czenie zosta\u0142o oficjalnie otwarte 16 czerwca 1920 roku. Nie oby\u0142o si\u0119 bez przejazdu specjalnie na t\u0119 uroczysto\u015b\u0107 ozdobionego poci\u0105gu. Ca\u0142e wydarzenie mia\u0142o miejsce w s\u0142oneczny letni dzie\u0144, co sprzyja\u0142o ogromnej liczbie gapi\u00f3w i os\u00f3b ch\u0119tnych do odbycia pierwszej wycieczki poci\u0105giem. Na licz\u0105cej oko\u0142o 16 kilometr\u00f3w trasie funkcjonowa\u0142y trzy stacje w: Spychowie, Farynach i Rozogach. Poci\u0105g zatrzymywa\u0142 si\u0119 r\u00f3wnie\u017c na nast\u0119puj\u0105cych przystankach: Szklarnia, Faryny Szklarnia, Faryny Przystanek, Lipniak i Rozogi Przystanek.<\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Pasa\u017cerowie korzystaj\u0105cy z us\u0142ug Ortelsburger Kleinbahn podr\u00f3\u017cowali takimi wagonami<\/p><\/div>\n
G\u0142\u00f3wna baza znajdowa\u0142a si\u0119 w Rozogach, gdzie znajdowa\u0142y si\u0119 warsztaty i niewielka parowozownia. Podj\u0119to tak\u017ce prace modernizacyjne, tak aby budowane w po\u015bpiechu w okresie wojennym torowisko spe\u0142nia\u0142o chocia\u017c minimalne wymogi zwi\u0105zane z przewozem ludzi. Sk\u0142ady na trasie ci\u0105gni\u0119te by\u0142y przez jedne z najbardziej popularnych parowoz\u00f3w typu HF tzw. Brigaden Lokomotiven f\u00fcr Heeresfeldbahn, w skr\u00f3cie Brigadelok, o mocy oko\u0142o 60 KM. Parowozy tego typu wykorzystywane by\u0142y w czasie wojny g\u0142\u00f3wnie do obs\u0142ugi kolejek polowych. Og\u00f3\u0142em wyprodukowano ich ponad 2500, a niekt\u00f3re egzemplarze s\u0142u\u017cy\u0142y na polskich liniach kolejowych jeszcze do lat 80. O towarowym charakterze kolejki \u015bwiadczy niew\u0105tpliwe zaplecze wagonowe b\u0119d\u0105ce na jej stanie. Zaledwie 3 wagony przeznaczone by\u0142y do przewozu pasa\u017cer\u00f3w, dalszych 48 by\u0142y to wagony towarowe o r\u00f3\u017cnym przeznaczeniu. Kolejk\u0105 przewo\u017cono najr\u00f3\u017cniejsze towary od drewna, przez w\u0119giel a\u017c do materia\u0142\u00f3w sypkich. Nie przewo\u017cono za to zwierz\u0105t, co by\u0142o spowodowane s\u0142abym stanem torowiska. Gwa\u0142townie poruszaj\u0105ce si\u0119 w wagonach byd\u0142o mog\u0142o spowodowa\u0107 wypadni\u0119cie wagonik\u00f3w z tor\u00f3w. Wraz z up\u0142ywem czasu rejestrowano coraz wi\u0119kszy spadek przewoz\u00f3w. Jeszcze w latach 1927-28 kolejka przewioz\u0142a oko\u0142o 12 tysi\u0119cy pasa\u017cer\u00f3w. Dziesi\u0119\u0107 lat p\u00f3\u017aniej by\u0142o ich jedynie ok. 1500. Na tak gwa\u0142towny spadek przewoz\u00f3w mia\u0142 niew\u0105tpliwie wp\u0142yw szybki rozw\u00f3j komunikacji samochodowej. W 1930 roku uruchomiony zosta\u0142 autobus na trasie Szczytno \u2013 Rozogi \u2013 Klon, kt\u00f3ry pod koniec lat 30. przewozi\u0142 rocznie ok. 13 tysi\u0119cy os\u00f3b. Tym samym zarz\u0105dca kolejki podj\u0105\u0142 decyzj\u0119 o likwidacji nierentownej linii. Zamiaru tego jednak nie zdo\u0142ano zrealizowa\u0107 z powodu wybuchu drugiej wojny \u015bwiatowej.<\/p>\n
KOLEJKA ZN\u00d3W PO\u0141\u0104CZONA<\/strong><\/p>\n
Po wybuchu 1 wrze\u015bnia 1939 roku drugiej wojny \u015bwiatowej ca\u0142a sie\u0107 kolejki znajduj\u0105cej si\u0119 po cz\u0119\u015bci polskiej zosta\u0142a zaj\u0119ta przez Wehrmacht praktycznie bez wi\u0119kszych strat w infrastrukturze. Zniszczeniom uleg\u0142y mosty na Narwi i Pisie, jednak w zawi\u0105zku z wyznaczonymi granicami pomi\u0119dzy III Rzesz\u0105 a ZSRR nie by\u0142y one niezb\u0119dne do prowadzenia przewoz\u00f3w na znacznej cz\u0119\u015bci sieci.<\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Budynek by\u0142ego dworca w Rozogach zachowa\u0142 si\u0119 do dzi\u015b. Zaraz po zamkni\u0119ciu kolejki trafi\u0142 w prywatne r\u0119ce.<\/p><\/div>\n
Mimo rozwoju transportu ko\u0142owego uznano, \u017ce kolejka ma znaczenie transportowe i postanowiono j\u0105 zachowa\u0107. Poza tym podj\u0119to decyzj\u0119 o odbudowie odcinka pomi\u0119dzy Rozogami i Myszy\u0144cem, kt\u00f3ry zosta\u0142 rozebrany po zako\u0144czeniu pierwszej wojny \u015bwiatowej. W 1940 roku kolej ostro\u0142\u0119cka zosta\u0142a w\u0142\u0105czona w struktury Deutsche Reichsbahn i podporz\u0105dkowana dyrekcji w Kr\u00f3lewcu. Siedzib\u0119 terenow\u0105 przeniesiono do Myszy\u0144ca, rozbudowuj\u0105c przy tym znacznie zaplecze znajduj\u0105ce si\u0119 na stacji. Na trasach pojawi\u0142y si\u0119 poci\u0105gi \u0142\u0105cz\u0105ce Pupy z Myszy\u0144cem i dalej z Grabowem. Po zaatakowaniu przez Niemc\u00f3w niedawnego sojusznika ZSRR i odrzuceniu go daleko na wsch\u00f3d, wznowiono ponownie ruch na odcinkach linii, kt\u00f3re wcze\u015bniej le\u017ca\u0142y na terenach rosyjskich. Tym samym jazdy rozpocz\u0105\u0142 poci\u0105g pomi\u0119dzy Nowogrodem i \u0141om\u017c\u0105 z dalszym skomunikowaniem z Myszy\u0144cem. Poci\u0105g na tym odcinku je\u017adzi\u0142 wahad\u0142owo za\u015b na odcinku wysadzonego wcze\u015bniej mostu w Nowogrodzie funkcjonowa\u0142o po\u0142\u0105czenie promowe, kt\u00f3re przewozi\u0142o pasa\u017cer\u00f3w na druga stron\u0119 rzeki na kolejn\u0105 stacj\u0119.<\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Manewry na stacji w Spychowie 1941 rok<\/p><\/div>\n
Mimo podj\u0119cia decyzji o odbudowie przeprawy, do ko\u0144ca wojny nie uko\u0144czono prac. Kolejne niepowodzenia Niemc\u00f3w na froncie wschodnim spowodowa\u0142y, \u017ce na tereny dawnych Prus Wschodnich ju\u017c w pa\u017adzierniku 1944 roku wkroczy\u0142y wojska 3. Frontu Bia\u0142oruskiego. W obliczu zbli\u017caj\u0105cej si\u0119 kl\u0119ski, Niemcy postanowili ewakuowa\u0107 jak najwi\u0119ksz\u0105 ilo\u015b\u0107 sprz\u0119tu kolejowego. Tabor wszelkiego rodzaju zosta\u0142 skierowany do Pup i Grabowa, gdzie mia\u0142 zosta\u0107 za\u0142adowany na platformy normalnotorowe i wywieziony do Niemiec. Z powodu braku odpowiedniej ilo\u015bci platform zadanie nie powiod\u0142o si\u0119. Ostatecznie torowisko pomi\u0119dzy Pupami a Myszy\u0144cem by\u0142o zablokowane r\u00f3\u017cnego rodzaju wagonami i parowozami, kt\u00f3rych nie zd\u0105\u017cono wywie\u017a\u0107. Niemcy zdo\u0142ali przerzuci\u0107 jedynie kilka parowoz\u00f3w i wagon\u00f3w. Te pozostawione na miejscu zosta\u0142y w znacznej cz\u0119\u015bci zniszczone lub spalone.<\/p>\n
ZARAZ PO WOJNIE<\/strong><\/p>\n
W wyniku ofensywy wojsk radzieckich przeprowadzonej w styczniu 1945 roku ca\u0142a sie\u0107 kolejki bardzo szybko trafi\u0142a w r\u0119ce rosyjskie. W wyniku dzia\u0142a\u0144 wojennych niekt\u00f3re odcinki torowisk zosta\u0142y zniszczone nie tylko w wyniku wybuch\u00f3w pocisk\u00f3w artyleryjskich, ale tak\u017ce poprzez rozjechanie ich przez czo\u0142gi i ci\u0119\u017ckie wozy bojowe. Pozostawiony przez Niemc\u00f3w tabor kolejowy, tarasuj\u0105cy wi\u0119kszo\u015b\u0107 odcinka torowiska pomi\u0119dzy Pupami a Myszy\u0144cem, zosta\u0142 za pomoc\u0105 koni \u015bci\u0105gni\u0119ty do Myszy\u0144ca, gdzie dokonywano wst\u0119pnej selekcji i prowizorycznych napraw. Stosunkowo szybko uda\u0142o si\u0119 uruchomi\u0107 jeden z parowoz\u00f3w, kt\u00f3ry rozpocz\u0105\u0142 nieregularne kursy pomi\u0119dzy Pupami a Myszy\u0144cem. O wiele wi\u0119ksze zniszczenia zg\u0142aszano na liniach biegn\u0105cych do Grabowa, Kolna i Morgownik. Podj\u0119to tam jednak szybkie prace remontowe, kt\u00f3re w wielu miejscach by\u0142y wspomagane si\u0142ami wojska. Ostatecznie ruch do Grabowa wznowiono w marcu 1945 roku, za\u015b do Morgownik miesi\u0105c p\u00f3\u017aniej. Najp\u00f3\u017aniej do u\u017cytku oddano po\u0142\u0105czenie do \u0141om\u017cy. Budow\u0119 mostu na Narwi zako\u0144czono w roku 1954.<\/p>\n
ZMIERZCH<\/strong><\/p>\n
Zaraz po wojnie podj\u0119to wzmo\u017cone prace przy odbudowie infrastruktury na g\u0142\u00f3wnej stacji w Myszy\u0144cu. Przebudowano zniszczone magazyny i budynki stacyjne. Zbudowano wie\u017c\u0119 wodn\u0105, \u015bwietlic\u0119, noclegownie dla dru\u017cyn kolejowych, a nawet sto\u0142\u00f3wk\u0119. Powojenne plany zwi\u0105zane z w\u0105skotor\u00f3wkami przewidywa\u0142y rozbudow\u0119 ich infrastruktury w ca\u0142ym kraju. Niestety szybki rozw\u00f3j transportu samochodowego, spowodowa\u0142 wstrzymanie wielu inwestycji zwi\u0105zanych z kolejkami w\u0105skotorowymi. Dotyczy\u0142o to tak\u017ce bardzo ambitnych plan\u00f3w zwi\u0105zanych z kolejk\u0105 ostro\u0142\u0119ck\u0105.<\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Po dawnym mo\u015bcie kolejowym, dzi\u015b przebiega droga do Faryn<\/p><\/div>\n
Jeden z pomys\u0142\u00f3w dotyczy\u0142 po\u0142\u0105czenia kolejki ostro\u0142\u0119ckiej z kolej\u0105 m\u0142awsk\u0105, kt\u00f3ra w\u00f3wczas tak\u017ce obs\u0142ugiwana by\u0142a na rozstawie szyn wynosz\u0105cym 600 mm (oko\u0142o 1960 roku lini\u0119 przekuto na rozstaw 750 mm).
\nW pewnym momencie ze stacji Zamo\u015b\u0107 Mazowiecki (linia m\u0142awska) do Grabowa (linia ostro\u0142\u0119cka) odleg\u0142o\u015b\u0107 wynosi\u0142a zaledwie oko\u0142o 20 kilometr\u00f3w. Gdyby uda\u0142o si\u0119 doko\u0144czy\u0107 przedsi\u0119wzi\u0119cie, by\u0142aby to jedna z najwi\u0119kszych sieci w\u0105skotorowych w Europie. Niestety szybki rozw\u00f3j transportu ko\u0142owego wstrzyma\u0142 dalsze prace. Na torowiskach kolejki w wielu miejscach rozpocz\u0119to wymian\u0119 szyn. Mimo to pr\u0119dko\u015bci poci\u0105g\u00f3w nadal nie by\u0142y pora\u017caj\u0105ce i wynosi\u0142y oko\u0142o 13 km\/h.<\/p>\n
UPADEK<\/strong><\/p>\n
Wraz z up\u0142ywem czasu zmniejsza\u0142y si\u0119 liczby przewozu pasa\u017cer\u00f3w i towar\u00f3w. Coraz wi\u0119ksz\u0105 rol\u0119 w transporcie odgrywa\u0142y samochody. Ju\u017c w latach 50. wi\u0119kszo\u015b\u0107 dr\u00f3g w okolicy zosta\u0142a pokryta asfaltem, za\u015b PKS wypuszcza\u0142y na tras\u0119 coraz wi\u0119cej autobus\u00f3w. Najwi\u0119ksze ilo\u015bci towar\u00f3w prze\u0142adowywano w Grabowie i \u0141om\u017cy. Najs\u0142abiej na tym tle wypada\u0142y Pupy, gdzie g\u0142\u00f3wnie ekspediowano drewno z okolicznych las\u00f3w. Ich rola pod koniec lat 50. znacznie zmala\u0142a, czego g\u0142\u00f3wnym powodem by\u0142o zubo\u017cenia okolicznych teren\u00f3w le\u015bnych. Ruch na linii zosta\u0142 pocz\u0105tkowo znacznie ograniczony. Ostatecznie na trasie mi\u0119dzy Spychowem a Myszy\u0144cem zamkni\u0119to po\u0142\u0105czenia pasa\u017cerskie w 1960 roku. Nieliczne poci\u0105gi towarowe przesta\u0142y kursowa\u0107 dwa lata p\u00f3\u017aniej. Rozbi\u00f3rk\u0119 linii rozpocz\u0119to od Spychowa, pozostawiaj\u0105c jedynie oko\u0142o 8-kilometrowy odcinek na trasie D\u0105browy-Spychowo, kt\u00f3ry wykorzystywany by\u0142 do transportu \u017cwiru przez funkcjonuj\u0105cy tam zak\u0142ad. Odcinek linii funkcjonowa\u0142 prawdopodobnie do pocz\u0105tku lat 70. Po\u0142\u0105czenia pasa\u017cerskie na wszystkich pozosta\u0142ych liniach zosta\u0142y zamkni\u0119te w 1972 roku, za\u015b towarowe, mimo protest\u00f3w ludno\u015bci z Myszy\u0144ca i Kolna, w marcu 1973 roku. Zaraz potem rozpocz\u0119to rozbi\u00f3rk\u0119 ca\u0142ej infrastruktury. Proces ten zako\u0144czono rok p\u00f3\u017aniej.<\/p>\n
DZISIAJ<\/strong><\/p>\n
Do dnia dzisiejszego, opr\u00f3cz wspomnie\u0144, nie pozosta\u0142o na terenie naszego powiatu zbyt wiele \u015blad\u00f3w po kolejce. Pozosta\u0142o\u015bci uk\u0142adu torowisk w Spychowie zatar\u0142 up\u0142ywaj\u0105cy czas. W samych Rozogach znajdziemy jednak betonowy mostek nad rzeczk\u0105 Szkw\u0105, kt\u00f3ry dzi\u015b s\u0142u\u017cy samochodom. Poza tym zachowa\u0142 si\u0119 tutaj jedyny na ca\u0142ym odcinku Spychowo-Myszyniec budynek dworcowy. Przej\u0119ty zaraz po likwidacji ca\u0142ej kolejki przez osoby prywatne dzi\u015b pe\u0142ni funkcj\u0119 mieszkaln\u0105. Poza tym jedna z ulic w Rozogach nosi nazw\u0119 Kolejowej, za\u015b w herbie samej gminy znajdziemy charakterystyczny parowozik. Szkoda tylko, \u017ce nie upami\u0119tniono faktu istnienia kolejki, wzorem np. Myszy\u0144ca, gdzie wystawiona zosta\u0142a pami\u0105tkowa tablica, opisuj\u0105ca kr\u00f3tko histori\u0119 kolejki. By\u0142a ku temu okazja w trakcie przebudowy parku, tu\u017c przy wspomnianym mostku.<\/p>\n
WSPOMNIENIA<\/h1>\nDO KO\u015aCIO\u0141A I NA JAGODY<\/h5>\n
$\"\"$ <\/a>
Jadwiga Kaczy\u0144ska (D\u0105browy)<\/p><\/div>\n
Kolejka w\u0105skotorowa, pokonuj\u0105c odcinek pomi\u0119dzy Rozogami a Myszy\u0144cem, przystawa\u0142a tak\u017ce w D\u0105browach. Z jej us\u0142ug korzysta\u0142a pani Jadwiga. \u2013 Po niewielkim murowanym budyneczku stacji, nie pozosta\u0142 ju\u017c \u017caden \u015blad. Sama bardzo cz\u0119sto z niej korzysta\u0142am. Je\u017adzi\u0142am g\u0142\u00f3wnie do Myszy\u0144ca do ko\u015bcio\u0142a. Podr\u00f3\u017c zajmowa\u0142a oko\u0142o 20 minut. W drug\u0105 stron\u0119 du\u017co ludzi z naszej miejscowo\u015bci je\u017adzi\u0142o w okolice Pup na jagody czy grzyby. Do lasu wyje\u017cd\u017ca\u0142y ca\u0142e rodziny. Moja mama r\u00f3wnie\u017c cz\u0119sto korzysta\u0142a z ciuchci, je\u017cd\u017c\u0105c na handel do Olsztyna. Pami\u0119tam, \u017ce je\u017adzi\u0142o ni\u0105 bardzo du\u017co ludzi. Szkoda, \u017ce zosta\u0142a zlikwidowana. Jak wspomina nasza rozm\u00f3wczyni, tory kolejki przecina\u0142y obecn\u0105 drog\u0119 krajow\u0105. Nie by\u0142o na niej jednak \u017cadnych szlaban\u00f3w, bowiem ruch samochod\u00f3w jaki w\u00f3wczas tam panowa\u0142 by\u0142 niewielki. \u2013 Kolejk\u0119 wykorzystywano tak\u017ce do transportu r\u00f3\u017cnego rodzaju materia\u0142\u00f3w. Opr\u00f3cz drewna i w\u0119gla, przewo\u017cono ni\u0105 \u017cwir wydobywany w kopalni w okolicach D\u0105browy.<\/p>\n
JAK WYGL\u0104DA\u0141O SPYCHOWO<\/strong><\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Ryszard Gontarczyk (Spychowo)<\/p><\/div>\n
– Na dworcu w Spychowie nie by\u0142o \u017cadnej rozbudowanej infrastruktury przeznaczonej dla pasa\u017cer\u00f3w kolei. Perony nie by\u0142y potrzebne, bowiem stopnie wagonik\u00f3w by\u0142y na tyle niskie, \u017ce da\u0142o si\u0119 do nich wsi\u0105\u015b\u0107 bezpo\u015brednio z ziemi. Ca\u0142e wyposa\u017cenie osobowej cz\u0119\u015bci stacji stanowi\u0142a jedna lampa o\u015bwietleniowa. O wiele lepiej rozwini\u0119ta by\u0142a cz\u0119\u015b\u0107 towarowa. Przez ni\u0105 przechodzi\u0142y trzy tory, na kt\u00f3rych dokonywano niezb\u0119dnych manewr\u00f3w. Poci\u0105gami wo\u017cono wszystko: kury, g\u0119si, prosiaki, zbo\u017ce w workach. \u015arodek wagonu s\u0142u\u017cy\u0142 za miejsce baga\u017cowe, by\u0142y te\u017c wagony kryte, baga\u017cowe do wo\u017cenia wszystkiego. Za przew\u00f3z towaru trzeba by\u0142o p\u0142aci\u0107, ale to by\u0142y groszowe sprawy. Wn\u0119trza wagonik\u00f3w pocz\u0105tkowo o\u015bwietlano zwyk\u0142ymi \u015bwieczkami zabudowanymi metalowym stela\u017cem. Dopiero p\u00f3\u017aniej pojawi\u0142y si\u0119 bezpieczniejsze lampy karbidowe. Ciuchcia nie jecha\u0142a zbyt szybko. Cz\u0119sto zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce sp\u00f3\u017anialscy doganiali j\u0105 na rowerach w Szklarni tam do niej wskakiwali. W drodze powrotnej trzeba by\u0142o pami\u0119ta\u0107, aby w\u0142a\u015bnie tam wyskoczy\u0107 i wr\u00f3ci\u0107 do Spychowa na pozostawionym w tym mejscu rowerze.<\/p>\n
DO RODZINY I NA RYNEK<\/strong><\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
swoj\u0105 przygod\u0119 ze spychowsk\u0105 \u201eciuchci\u0105\u201d wspominaj\u0105 Maria i Saturnin Romanowscy (Spychowo)<\/p><\/div>\n
Pani Maria: \u2013 Kolejk\u0119 wszyscy nazywali ciuchci\u0105. W okresie swojej \u015bwietno\u015bci korzysta\u0142o z niej bardzo wiele os\u00f3b. Sama pierwszy raz mia\u0142am okazj\u0119 ni\u0105 jecha\u0107, gdy zaraz po szkole skierowano mnie do pracy w przedszkolu w Farynach. To by\u0142 1955 rok. Przyjecha\u0142am poci\u0105giem ze Szczytna, na dworcu w Spychowie kupi\u0142am bilet i dalsz\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 podr\u00f3\u017cy odby\u0142am w\u0142a\u015bnie ciuchci\u0105. Wagoniki by\u0142y wygodne. Siedzia\u0142o si\u0119 na drewnianych \u0142aweczkach, kt\u00f3re by\u0142y rozmieszczone wzd\u0142u\u017c \u015bcian. Do ogrzewania wn\u0119trza wykorzystywano niewielkie piecyki w\u0119glowe, kt\u00f3re rozpala\u0142 konduktor. W miar\u0119 potrzeby w\u0119giel podrzucali r\u00f3wnie\u017c pasa\u017cerowie. Je\u017cd\u017c\u0105c na narady do szko\u0142y jecha\u0142am ciuchci\u0105 oko\u0142o 4 rano z Faryn do Spychowa, tam przesiada\u0142am si\u0119 do normalnego poci\u0105gu, kt\u00f3ry jecha\u0142 do Szczytna. Inaczej po prostu nie da\u0142o si\u0119 dojecha\u0107, w tamtym okresie w ca\u0142ych Farynach by\u0142o 5 rower\u00f3w.<\/p>\n
Pan Saturnin: Przewozy pasa\u017cerskie by\u0142y jedynie dodatkow\u0105 funkcj\u0105, jak\u0105 mia\u0142a spe\u0142nia\u0107 kolejka. G\u0142\u00f3wnym jej zadaniem by\u0142 bowiem transport r\u00f3\u017cnego rodzaju materia\u0142\u00f3w. \u2013 W Farynach znajdowa\u0142a si\u0119 ogromna sk\u0142adnica drewna. Pracowa\u0142o tam bardzo du\u017co os\u00f3b. Drewno \u0142adowano na specjalne wagony, kt\u00f3re umo\u017cliwia\u0142y transport d\u0142u\u017cycy.
\nPani Maria:
\n– W odwrotn\u0105 stron\u0119 w\u0119drowa\u0142 w\u0119giel \u0142adowany na wagoniki na stacji w Spychowie. Najwi\u0119kszy t\u0142ok panowa\u0142 w dniach, gdy w nieodleg\u0142ym Myszy\u0144cu odbywa\u0142 si\u0119 targ. Ju\u017c w Spychowie i Farynach do wagon\u00f3w wsiada\u0142o bardzo du\u017co ludzi. Gdy poci\u0105g dociera\u0142 do Roz\u00f3g, w \u015brodku panowa\u0142 ju\u017c bardzo du\u017cy \u015bcisk. Cz\u0119sto zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce w wagonach przeznaczonych dla ludzi wieziono zakupione na targu g\u0119si, kury a nawet prosiaki. Pochodzimy z Augustowa. Chc\u0105c odwiedzi\u0107 rodzin\u0119, jechali\u015bmy kolejk\u0105 a\u017c do \u0141om\u017cy, gdzie przesiadali\u015bmy si\u0119 do autobusu. Podr\u00f3\u017c ciuchci\u0105 zajmowa\u0142a dobrych kilka godzin. Wyje\u017cd\u017caj\u0105c z samego rana z Faryn, na miejscu byli\u015bmy dopiero na obiad, ale innej alternatywy nie by\u0142o.<\/p>\n
RATOWA\u0141A \u017bYCIE<\/strong><\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Czasy kolejki w\u0105skotorowej wspominaj\u0105 Maria i Adam Zbirowscy ze Spychowa<\/p><\/div>\n
Pani Maria do Spychowa przyby\u0142a w maju 1948 roku. Jak wspomina, dworzec w tej miejscowo\u015bci by\u0142 wtedy miejscem, kt\u00f3re t\u0119tni\u0142o \u017cyciem. Znajdowa\u0142 si\u0119 na nim nawet bufet, w kt\u00f3rym mo\u017cna by\u0142o kupi\u0107 m.in s\u0142odycze. \u2013 Ciuchcia kojarzy mi si\u0119 g\u0142\u00f3wnie z pielgrzymkami. W czasie r\u00f3\u017cnego rodzaju \u015bwi\u0105t przyje\u017cd\u017ca\u0142a ni\u0105 z Kurpi ca\u0142a masa ludzi, kt\u00f3rzy dalej udawali si\u0119 w piesz\u0105 podr\u00f3\u017c do \u015awi\u0119tej Lipki. W dni powszednie du\u017co os\u00f3b korzysta\u0142o z kolejki, by dosta\u0107 si\u0119 do Spychowa, gdzie przesiadali si\u0119 do normalnotorowego poci\u0105gu i jechali do Olsztyna na handel. Na sprzeda\u017c wieziono maty, samodzia\u0142 tkany, w\u0142osianki czy \u017cywno\u015b\u0107. \u00d3wczesna w\u0142adza stara\u0142a si\u0119 walczy\u0107 ze \u201espekulantami\u201d. – Co jaki\u015b czas wpada\u0142a tu milicja, wtedy wszyscy rzucali to co mieli w r\u0119kach i rozbiegali si\u0119 po okolicy. Wok\u00f3\u0142 stacji le\u017ca\u0142o za to pe\u0142no towar\u00f3w pozostawionych przez niedosz\u0142ych sprzedawc\u00f3w \u2013 opowiada pan Adam. W okresie drugiej wojny \u015bwiatowej spor\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 za\u0142\u00f3g stanowili kolejarze, kt\u00f3rzy pracowali na niej przed rozpocz\u0119ciem konfliktu. \u2013 Mo\u017cna powiedzie\u0107, \u017ce ciuchcia uratowa\u0142a co najmniej jedno \u017cycie. Moja dawna s\u0105siadka wys\u0142ana na przymusowe prace do K\u0142ajpedy, postanowi\u0142a stamt\u0105d uciec. Trafi\u0142a do \u00f3wczesnego Puppen. Nie mia\u0142a ze sob\u0105 \u017cadnych dokument\u00f3w i przepustek. Na szcz\u0119\u015bcie pomogli jej kolejarze mieszkaj\u0105cy na drugim pi\u0119trze budynku dworcowego. Ukryli dziewczyn\u0119 przez noc w swoich pokojach, a nast\u0119pnego dnia rano wsadzili do kolejki i zawie\u017ali na Kurpie, sk\u0105d pochodzi\u0142a dziewczyna. Sami pa\u0144stwo Zbirowscy tak\u017ce cz\u0119sto korzystali z kolejki. Najcz\u0119\u015bciej je\u017adzili do rodziny, czy na pasterk\u0119 do Myszy\u0144ca. Z kolejk\u0105 kojarzy im si\u0119 zabawna historia. – Kolejarze normalnotorowych poci\u0105g\u00f3w podpuszczali okoliczne dzieci, aby na wje\u017cd\u017caj\u0105c\u0105 ciuchci\u0119 wo\u0142ali czajnik. I faktycznie dzieci biega\u0142y i tak krzycza\u0142y, co wywo\u0142ywa\u0142o z\u0142o\u015b\u0107 u maszynist\u00f3w prowadz\u0105cych poci\u0105g w\u0105skotorowy. Dlaczego?<\/p>\n
– Parowozik kolejki w\u0105skotorowej wygl\u0105da\u0142 zabawnie przy olbrzymich parowozach normalnotorowych. Przypomina\u0142 wielki czajnik, w kt\u00f3rym w\u0142a\u015bnie gotuj\u0105 herbat\u0119 \u2013 wspomina pan Adam.<\/p>\n
KOLEJK\u0104 DO PRACY<\/strong><\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
Stefan Czy\u017c (Rozogi\/D\u0105browy)<\/p><\/div>\n
W\u0105skotorowa kolejka wyry\u0142a si\u0119 wyra\u017anie w pami\u0119ci dawnego mieszka\u0144ca D\u0105br\u00f3w, pana Stefana. Jego ojciec pracowa\u0142 po wkroczeniu wojsk niemieckich przy odbudowie zlikwidowanego po pierwszej wojnie po\u0142\u0105czenia pomi\u0119dzy Rozogami a D\u0105browami. Praca nie by\u0142a \u0142atwa, bowiem wszystkie czynno\u015bci wykonywane by\u0142y bez u\u017cycia ci\u0119\u017ckich maszyn. On sam w 1942 roku zosta\u0142 skierowany do prac przymusowych do pobliskich Roz\u00f3g. – W tym okresie dosy\u0107 cz\u0119sto korzysta\u0142em z kolejki. Mimo \u017ce Rozogi od D\u0105br\u00f3w dzieli zaledwie kilka kilometr\u00f3w, czasem po pracy by\u0142em tak zm\u0119czony, \u017ce nie mia\u0142em si\u0142y i\u015b\u0107 pieszo. Zaraz po wyje\u017adzie ciuchci z Roz\u00f3g podbiega\u0142em do ostatniego wagonika i chwyta\u0142em si\u0119 por\u0119czy, jad\u0105c za darmo w niewielkim korytarzyku. Kolejka nie je\u017adzi\u0142a szybko, wi\u0119c gdy tylko mia\u0142em si\u0142y wola\u0142em i\u015b\u0107 jednak pieszo, bowiem taka podr\u00f3\u017c zajmowa\u0142a mi mniej wi\u0119cej tyle samo czasu. Rozogi by\u0142y w zasadzie jedyn\u0105 stacj\u0105 na trasie kolejki mi\u0119dzy Myszy\u0144cem a Spychowem posiadaj\u0105c\u0105 dworzec z prawdziwego zdarzenia.<\/p>\n
– Tory kolejki przecina\u0142y drog\u0119 krajow\u0105 numer 53 na wysoko\u015bci ulicy Kolejowej. Budynek dworca istnieje do dzi\u015b. Po likwidacji kolejki trafi\u0142 w prywatne r\u0119ce. Zosta\u0142 wyremontowany i wygl\u0105da zupe\u0142nie inaczej ni\u017c w czasach, gdy po\u0142\u0105czenia kolejowe jeszcze funkcjonowa\u0142y. Na dworcu znajdowa\u0142a si\u0119 niewielka poczekalnia, w kt\u00f3rej podr\u00f3\u017cni mogli si\u0119 ogrza\u0107 i schroni\u0107 przed deszczem. Bilety mo\u017cna by\u0142o kupi\u0107 jedynie bezpo\u015brednio u konduktora lub na wi\u0119kszych stacjach, takich jak Myszyniec czy Spychowo.<\/p>\n
PODR\u00d3\u017b Z PRZYGODAMI<\/strong><\/p>\n
$\"\"$ <\/a>
wspomina Miros\u0142aw Rybicki (Faryny\/Rozogi)<\/p><\/div>\n
Pan Miros\u0142aw do 1967 roku mieszka\u0142 w Farynach. \u2013 Cz\u0119sto korzysta\u0142em z kolejki, by dosta\u0107 si\u0119 do Spychowa czy do Myszy\u0144ca. W samych Farynach nie by\u0142o jako takiego budynku dworca. Na stacji znajdowa\u0142o si\u0119 kilka tor\u00f3w bocznicowych, na kt\u00f3rych manewrowa\u0142y sk\u0142ady towarowe, wywo\u017c\u0105ce z ogromnej sk\u0142adnicy, d\u0142u\u017cyc\u0119 i poci\u0119te drewno. Kolejka nie osza\u0142amia\u0142a pr\u0119dko\u015bci\u0105. Cz\u0119sto jak rusza\u0142a w Farynach \u015bcigali\u015bmy si\u0119 z ni\u0105 na rowerach i prawie zawsze wygrywali\u015bmy. Szczeg\u00f3lnie zaraz za Farynami kolejka jecha\u0142a bardzo powoli. \u015amiali\u015bmy si\u0119, \u017ce mo\u017cna wyskoczy\u0107 z pierwszego wagonu, narwa\u0107 jab\u0142ek i wskoczy\u0107 do ostatniego. Nic zatem dziwnego, \u017ce podr\u00f3\u017c z Faryn do Roz\u00f3g zajmowa\u0142a nawet 30 minut.<\/p>\n
Jak wspomina, kolejka je\u017adzi\u0142a mimo wszystko bardzo punktualnie. Zdarza\u0142y si\u0119 jednak odst\u0119pstwa od tej regu\u0142y. \u2013 Cz\u0119sto zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce ciuchcia zatrzymywa\u0142a si\u0119 w okolicach wsi Lipniak, by pobra\u0107 wod\u0119. Operacja mog\u0142a trwa\u0107 nawet 20 minut. Poruszanie si\u0119 kolejki spowalnia\u0142y tak\u017ce ewentualne wagony towarowe podczepiane w razie pilnej potrzeby. Do zabawnych wydarze\u0144 szczeg\u00f3lnie cz\u0119sto dochodzi\u0142o zim\u0105, gdy porywisty wiatr nawiewa\u0142 na torowisko znaczne ilo\u015bci \u015bniegu.
\n\u2013 Zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce kolejka stawa\u0142a w miejscu zakopana w \u015bniegu. Wtedy z trudem wycofywano i odczepiano wagony. Lokomotywa rozp\u0119dza\u0142a si\u0119 i wje\u017cd\u017ca\u0142a w zasp\u0119. Robi\u0142a to tak d\u0142ugo, a\u017c szlak stawa\u0142 si\u0119 ponownie przejezdny. Wtedy wraca\u0142a po wagony i kontynuowa\u0142a podr\u00f3\u017c.<\/p>\n
Przy pisaniu artyku\u0142u korzysta\u0142em z: Ostro\u0142\u0119cka Kolej W\u0105skotorowa cz. 1 i 2, \u015awiat Kolei 4\/08 i 6\/08; Tabor Ostro\u0142\u0119ckiej Kolei W\u0105skotorowej: parowozy i wagony, \u015awiat Kolei 08\/08 i 10\/08; Z dziej\u00f3w Ostro\u0142\u0119ckiej Kolei W\u0105skotorowej, \u015awiat Kolei 05\/02.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
Trudno w to uwierzy\u0107, ale jeszcze pi\u0119\u0107dziesi\u0105t lat temu mo\u017cna by\u0142o z Roz\u00f3g dojecha\u0107 kolej\u0105 do Spychowa, \u0141om\u017cy, Kolna a nawet Ostro\u0142\u0119ki. Dzi\u015b po w\u0105skotorowej kolejce, cz\u0119sto nazywan\u0105 \u201ekurpiowsk\u0105 strza\u0142\u0105\u201d, pozosta\u0142o niewiele \u015blad\u00f3w. Mimo to \u017cyje ona nadal w pami\u0119ci wielu mieszka\u0144c\u00f3w naszego powiatu.
\nPUPY – ROZOGI
\nPierwszym powsta\u0142ym odcinkiem kolejki by\u0142a linia \u0142\u0105cz\u0105ca Spychowo (Puppen) z le\u017c\u0105cymi w\u00f3wczas tu\u017c przy granicy …<\/p>\n","protected":false},"author":2,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"aioseo_notices":[],"views":10548,"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2282"}],"collection":[{"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/2"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=2282"}],"version-history":[{"count":5,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2282\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":2297,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/2282\/revisions\/2297"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=2282"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=2282"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/stacjekolejowe.pl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=2282"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}